2020 is het jaar waarin de hele wereld in de ban is geraakt van de Corona-pandemie. De maatregelen die de Nederlandse regering heeft moeten nemen om het virus het hoofd te bieden hebben grote maatschappelijke en economische gevolgen. Ook de inwoners van Landsmeer merken dat er noodgedwongen grote beperkingen aan onze vrijheden zijn opgelegd die diep ingrijpen in het dagelijkse leven. De gezondheidszorg stond voor een immense opgave om grote aantallen patiënten te behandelen voor een nieuw en onbekend virus. Hoewel het gelukt is het virus deels in te dammen, staan we momenteel aan het begin van een tweede golf, waarvan de gevolgen nu nog niet zijn te overzien. Niets is meer zoals het was voor maart 2020.
Voor het bedrijfsleven en voor maatschappelijke organisaties, instellingen en verenigingen in Landsmeer betekent het dat gezocht moest worden naar manieren waarop de activiteiten doorgang konden vinden ondanks de opgelegde beperkingen. Soms betekende dat dat medewerkers vanuit hun huis moesten gaan werken, soms betekende het dat de activiteiten (tijdelijk) helemaal gestaakt moesten worden. Hoewel de Nederlandse regering ruimhartig financiële ondersteuning biedt zal dat niet voor ieder bedrijf of organisatie voldoende zijn en zullen sommigen de deuren definitief moeten sluiten.
Ook voor de gemeentelijke organisatie zijn de gevolgen groot. Het op peil houden van de dienstverlening en de voortgang van projecten vragen veel flexibiliteit van de medewerkers. Ook in financiële zin zijn er consequenties: de financiële compensatie van de rijksoverheid is onvoldoende om alle extra uitgaven in 2020 op te vangen. Welke de structurele organisatorische en financiële gevolgen zijn voor de gemeente Landsmeer laat zich op dit moment niet inschatten.
De financiële situatie van de gemeente Landsmeer is niet rooskleurig. Het forse tekort op de jaarrekening 2019 en het verwachte tekort in 2020 betekenen dat de algemene reserve snel daalt. Het is daarom belangrijk dat de begroting in 2021 en de daaropvolgende jaren structureel sluitend is en dat de jaarrekeningen niet met negatieve saldi sluiten. Om dit te bereiken hebben we in deze begroting expliciet een stringent begrotingsbeleid vastgelegd. Onderdeel hiervan is een verhoging van de Stelpost Onvoorzien.
Wij hebben de afgelopen maanden met uw Raad een intensieve discussie gevoerd over de financiële middelen nodig om de gemeente Landsmeer een sluitend meerjarenperspectief te kunnen bieden. Dat is gelukt, maar daarvoor moesten ingrijpende keuzes worden gemaakt waarbij onvermijdelijk naar ambities in de beleidsuitvoering en dienstverlening moest worden gekeken. De subsidies voor maatschappelijke organisaties en verenigingen staan onder druk. De lasten voor de inwoners van Landsmeer zullen de komende jaren noodgedwongen stijgen.
De onderzoeksvoorstellen zoals gepresenteerd in de Perspectiefnota waren hiervoor het uitgangspunt, maar extra maatregelen bleken noodzakelijk. Daarnaast hebben we voor het begrotingsjaar 2022 een additionele taakstelling moeten opnemen. Deze zal ingevuld moeten worden door nieuwe inkomsten voor de gemeente te realiseren.
We moeten ons realiseren dat we de afgelopen jaren fors ingeteerd hebben op de Algemene Reserve. De jaarrekening 2019 sloot met een negatief saldo van EUR 1,5 mio en het verwachtte negatieve saldo in 2020 zal volgens Berap 2 kunnen uitkomen op 1,4 mio. Deze bedragen zijn/worden aan de algemene reserve onttrokken. Als het tekort op de jaarrekening 2020 niet afwijkt van het gemelde tekort volgens Berap 2, dan zal de stand van de algemene reserve einde 2020 slechts EUR 829.000 bedragen. Dat kan niet zo doorgaan. Dit onderstreept de noodzaak tot ombuigingen nu en verklaart het forse bedrag van EUR 1,3 mio aan merendeels structurele maatregelen dat we in deze begroting aan u voorleggen.
De formatieve taakstelling die de ambtelijke organisatie krijgt opgelegd leidt tot toenemende kwetsbaarheid. De organisatie heeft geen budget voor extra mankracht in tijden van grote druk. De aantrekkingskracht op de arbeidsmarkt zit in het brede takenpakket, maar dat trekt, gezien de salarisgrenzen, veelal enthousiaste (overheids)starters. Die maken (inschattings)fouten en moeten leren. Het opleidingsbudget wordt verkleind. De spoeling is dun, de kwaliteit staat onder druk.
Dit dwingt ons om keuzes te maken. Want alle bestaande taken blijven uitvoeren, dit op de huidige manier blijven doen, het structureel ontwikkelen van de organisatie én ook nog nieuwe taken uitvoeren, is niet haalbaar. Dus moeten we doorlopend een afweging maken of taken dóór anderen, mét anderen of zelf moeten worden uitgevoerd. Landsmeer wordt een gemeente met een basis ambitieniveau, met andere woorden we moeten ons inrichten als beheergemeente.
Dit betekent voor de gemeentelijke organisatie dat we (in het samenspel tussen raad, college en organisatie) bij onze (complexe) maatschappelijke opgaven nog bewuster met elkaar moeten afspreken wat we willen bereiken, wat het mag kosten en wat we daarvoor doen en niet doen. Deze begroting legt daarvoor de basis.
Daarnaast biedt deze begroting ook perspectief. Scherpe keuzes nu, gekoppeld aan een stringent begrotingsbeleid, bieden uitzicht op rustiger vaarwater. Als we in staat zijn deze begroting naar inhoud en financiële onderbouwing uit te voeren, dan mogen we verwachten dat we de komende jaren in staat zullen zijn om de maatschappelijke vraagstukken het hoofd te bieden en het voorzieningenniveau voor onze inwoners op peil te houden.
Wij kijken uit naar een vruchtbare gedachtewisseling met uw Raad over de begroting 2021 en het meerjarenperspectief.

Erik Heinrich
Wethouder Financiën